BANK KARTALARINI KLONLASHTIRISH UCHUN JAVOBGARLIK MASALALARI (XORIJ TAJRIBASI)
Keywords:
bank kartalarini klonlashtirish, moliyaviy jinoyatlar, xalqaro tajriba, xavfsizlik texnologiyalari, huquqiy javobgarlik, jamoatchilikni xabardor qilish, firibgarlikka qarshi kurash, chip va PIN texnologiyasi, virtual skimming, skimming qurilmalari, karta ma'lumotlarini o‘g‘irlash, to‘lov tizimi xavfsizligi, kiberjinoyatchilik, moliyaviy yo‘qotishlar, elektron to‘lovlar xavfsizligi, shifrlash texnologiyalari, jinoiy faoliyatga qarshi choralar, kiberxavfsizlik, firibgarlik usullari, identifikatsiya raqami (PIN) o‘g‘irlash, bank va huquqni muhofaza qilish idoralari hamkorligi, jamoatchilikni ogohlantirish, raqamli iqtisodiyot, bank tizimi xavfsizligi, xalqaro hamkorlik, moliyaviy xavfsizlik, xavfsizlik protokollari, xavfsizlik auditi, ma'lumotlar himoyasi, to‘lov kartalarini klonlashtirish.Abstract
Mazkur maqolada bank kartalarini klonlashtirish jinoyatlari va ularga qarshi huquqiy choralar xalqaro tajriba asosida tahlil qilinadi. Klonlashtirish — bank kartalaridagi ma’lumotlarni noqonuniy nusxalash orqali firibgarlik qilish usuli bo‘lib, bu jinoyat jahon bo‘ylab moliyaviy tizimlarga sezilarli tahdid solmoqda. Maqolada ushbu jinoyatning asosiy tushunchalari, sodir etilish usullari hamda an’anaviy va raqamli texnologiyalar yordamida amalga oshiriladigan klonlashtirish shakllari o‘rganiladi.
Jinoyatga qarshi kurashish borasida xorijiy mamlakatlarning yondashuvlari, jumladan, huquqiy javobgarlikni kuchaytirish, xavfsizlik texnologiyalarini joriy etish, hamkorlikni rivojlantirish va jamoatchilikni xabardor qilish kabi chora-tadbirlar batafsil tahlil qilinadi. Klonlashtirish jinoyatlarining oldini olishda texnologik innovatsiyalar, masalan, chip va PIN texnologiyasi, yakuniy shifrlash va xavfsizlik auditi kabi usullar muhim o‘rin tutishi ta’kidlanadi. Shuningdek, jamoatchilikni xabardor qilish va moliyaviy sohadagi xavfsizlik qoidalarini kuchaytirish orqali firibgarlikni kamaytirish imkoniyatlari ko‘rsatiladi.
Ushbu maqola klonlashtirish jinoyatlari va ularning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarini tushunishga hissa qo‘shib, moliyaviy tashkilotlar, huquqni muhofaza qilish idoralari hamda qator soha mutaxassislariga samarali chora-tadbirlarni ishlab chiqishda yordam beradi.
References
1. Oʻzbekiston Respublikasining 2022-yil 15-apreldagi “Kiberxavfsizlik toʻgʻrisida”gi qonuni
2. O‘zbekiston Respublikasining 2003-yil 30-avgustdagi “Bank siri to‘g‘risida”gi qonuni
3. O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 1-noyabrdagi “To‘lovlar va to‘lov tizimlari to‘g‘risida”gi qonuni
4. Brown, T., & Green, A. (2017). Financial Fraud: Preventative Measures and Regulatory Responses. McGraw-Hill Education.
5. Yang, L., & Smith, R. (2020). "Financial Frauds and Pyramid Schemes: A Case Study Approach". Journal of International Economics.
6. Payment Card Industry Data Security Standard (PCI DSS). (2006). Standards for Card Data Security. PCI Security Standards Council.
7. Reuter, P. (2019). Financial Cryptography: Trends and Perspectives. Cambridge University Press.
8. Federal Trade Commission (2021). "Protecting Consumers from Financial Fraud and Scams". Consumer Protection Journal, 12(3), 152-167.
9. International Monetary Fund. (2020). Cybersecurity Risks in Financial Systems. IMF Working Papers, Washington, DC.
10. National Bank of Uzbekistan (2022). Kiberxavfsizlik va to‘lov tizimlari xavfsizligi to‘g‘risida.
11. Anderson, C., & Reece, T. (2018). Digital Fraud and Financial Integrity. Oxford University Press.
12. Elliott, A. (2019). Advanced Card Fraud Prevention Techniques. Boston: Financial Publishing.
13. Baskerville, R. L., & Dhillon, G. (2020). "Information Systems Security Governance in Banks." Information Systems Journal, 30(2), 389-412.
14. Barr, T. (2020). "International Legal Responses to Credit Card Fraud." Journal of Global Economic Law, 22(1), 101-118.
